Mazda słynie z samochodów sportowych, napędzanych silnikami Wankla: światowym bestsellerem, odnoszącym sukcesy jako samochód wyścigowy była Mazda RX-7. Sławę zdobyły również dwa inne modele napędzane silnikami z wirującym tłokiem – samochód wyścigowy 787B triumfujący w Le Mans oraz wspaniała Mazda RX-8, wyróżniająca się drzwiami typu freestyle. Wśród sedanów, kombi i coupé Mazdy z silnikami Wankla jest jednak biały kruk, unikat, który różni się od rodzeństwa: minibus.

Mazda rozpoczęła produkcję minibusów w 1960 roku. Lekki autobus Mazdy, przeznaczony do pracy w małych firmach, dostawach dla hoteli i restauracji, dowozach uczniów do szkół, szybko zdobył popularność dzięki swojemu komfortowi. Ponadto, wczesna wersja wyposażona w dzielone, podwójne tylne drzwi, służyła również jako karetka pogotowia. Lekki autobus zadebiutował na rynku w 1965 r. jako 25-miejscowy pojazd dla transportu publicznego, jednak w kolejnych latach ewoluował. Rok wcześniej zaprezentowany na Tokyo Motor Show 1964, zaskoczył publiczność wyjątkowo futurystyczną stylistyką, która pozostała niezmieniona w wersji produkcyjnej.

Wraz z rosnącym popytem na minibusy, Mazda wprowadziła na rynek w roku 1972 zupełnie przeprojektowaną wersję małego użytkowego autokaru pod nową nazwą modelową – Mazda Parkway 26, gdzie 26 oznaczało dopuszczalną liczbę pasażerów. Parkway miał wiele zalet – był zbudowany w zgodzie z wysokimi standardami bezpieczeństwa, zapewniał pasażerom komfort dzięki radiu, wydajnemu ogrzewaniu, a także miękkiej podsufitce i innym udogodnieniom, które sprawiały, że chciało się nim podróżować.

Do tej pory wszystkie autobusy Mazdy były napędzane konwencjonalnymi silnikami spalinowymi, jednak rosnące zanieczyszczenie powietrza na przełomie lat 60. i 70. XX w. Spowodowało zmianę podejścia producenta z Hiroszimy. W 1974 r. Mazda postanowiła wprowadzić do programu Parkway wersję z przyjaznym dla środowiska silnikiem z wirującym tłokiem, powołując do życia unikatową Mazdę Parkway Rotary 26. Niskoemisyjny silnik Wankla 13B, znany ze sportowej Mazdy RX-3, spełniał z nawiązką japońskie normy emisji spalin, zapewniając jednocześnie wyjątkowe osiągi oraz cichą i płynną pracę.

Był jednak jeden mały problem: chociaż minibus z napędem Wankla wyprzedzał swoją epokę pod względem emisji spalin, nie zachwycał swoim wysokim zużyciem paliwa. W wersjach wyposażonych w opcjonalną klimatyzację potrzebny był jeszcze jeden silnik tłokowy o pojemności 1 litra. Masa pojazdu, obciążonego dwoma 70-litrowymi zbiornikami paliwa, które były niezbędne ze względu na wysokie zużycie paliwa przez silnik z tłokiem obrotowym, wzrastała o około 400 kg, co jeszcze bardziej podnosiło zużycie paliwa.

Wysokie koszty eksploatacji doprowadziły do tego, że wyprodukowano niewiele egzemplarzy, gdyż małe firmy nie mogły sobie pozwolić na wybór autobusu Parkway z silnikiem Wankla. Do 1976 r. wyprodukowano zaledwie 44 sztuki tego modelu, co czyni go białym krukiem wśród wszystkich pojazdów napędzanych silnikami z wirującym tłokiem – i przedziwnym epizodem w historii pojazdów Mazdy. W 1982 roku do salonów sprzedaży trafiła nowa generacja Mazdy Parkway. Tym razem zrezygnowano z mało udanej wersji napędzanej silnikiem Wankla, aż do zaprzestania produkcji autobusu w 1995 roku.

Chociaż Parkway Rotary to unikat – wyprodukowano zaledwie 44 egzemplarze – rodzinie Frey z Augsburga udało się zdobyć autobus z napędem Wankla do swojego Mazda Classic Museum. Była to niezwykła przygoda: „Znajomy mojego znajomego znał kogoś w Japonii, kto chciał sprzedać ten model” – wspomina Joachim Frey. „Bez wahania skontaktowaliśmy się z dealerem i kupiliśmy autobus nie oglądając go na żywo. Nie wiedzieliśmy jakie niespodzianki mogą na nas czekać, do momentu, kiedy ten rzadki pojazd dotarł do portu w Rotterdamie. Oczywiście autobus wymagał trochę pracy, ale można było uruchomić silnik i na własnych kołach dojechał do Augsburga.”

Od tego czasu Parkway działa i robi wrażenie na zwiedzających Muzeum Klasyków Mazdy w Augsburgu. „Parkway Rotary był wcześniej używany jako autobus szkolny i jest ozdobą naszej kolekcji. Jazda nim dostarcza zupełnie innych wrażeń. Czujesz, że napędza go wirnik silnika Wankla i – chociaż jest to autobus – naprawdę zachowuje się jak samochód osobowy. Prowadzi się go bardzo łatwo i wygodnie” – mówi Joachim Frey. Do dziś rodzina Frey utrzymuje przyjacielskie stosunki z poprzednim właścicielem tego egzemplarza Parkway Rotary, wyjaśnia z uśmiechem Joachim: „Nadaliśmy sprzedawcy przydomek «bus-man» i nawet tak się przedstawia, kiedy rozmawiamy przez telefon”.

Opracowanie: (st)